โรควัณโรค

วัณโรคคือ โรคติดเชื้ออย่างหนึ่งก็เป็นเชื้อ กลุ่มที่เรียกว่า Mycobacterium tuberculosis

เป็นเชื้อตัวจิ๋วมาก เรารับเชื้อมา และเชื้อนี้ก็อยู่ในปอดเรา ตำแหน่งการติดเชื้อหลักๆก็เลยเป็นที่ปอด การติดเชื้อหลักก็คือทางการหายใจ

สาเหตุของโรค

เนื่องจากเป็นโรคติดเชื้อ ก็เป็นเชื้อจากกลุ่ม Mycobacterium
เป็นเชื้อขนาดจิ๋วมาก ประมาณ 5 ไมครอน เราสูดหายใจเข้าไปมันก็จะไปถึงตัวบริเวณปอด ร่างกายก็ไม่สามารถจัดการกับเชื้อได้ก็มีอาการติดเชื้อขึ้นมา แต่ถ้าเกิดบางครั้งร่างกายสามารถ จัดการกับเชื้อได้ เชื้อนั้นก็จะไม่มีปัญหาอะไรกับเรา ก็จะแข็งแรงดีตามปกติ

วัณโรคมีกี่ระยะ

ปกติจะแบ่งเป็น 2 ระยะ หลักๆ คือ ระยะแฝง กับระยะ แพร่กระจายเชื้อ เมื่อรับหายใจรับเชื้อวัณโรคเข้ามาเม็ดเลือดขาว ในร่างกายชนิดหนึ่งจะไปทำการจัดการกับเชื้อวัณโรค แล้วเม็ดเลือดขาวตัวนี้จะวิ่งกลับไปที่ต่อมน้ำเหลือง บริเวณปอด บางครั้งถ้าร่างกายเราจัดการกับเชื้อได้ ตัวเชื้อวัณโรคก็จะอยู่เงียบๆในปอดเรา
หรือเรียกว่าเป็นวัณโรคระยะแฝง คือมีเชื้ออยู่แต่เชื้อนั้นไม่มีปฏิกิริยา ในกรณีที่ร่างกาย หรือภูมิต้านทานร่างกายจัดการกับเชื้อนี้ไม่ได้แล้วเชื้อนี้จะเกิดการแบ่งตัว ขึ้นมา เมื่อเชื้อเกิดการแบ่งตัวขึ้นมาก็จะเกิดภาวะที่เรียกว่า วัณโรคระยะติดต่อ หรือระยะแพร่กระจาย คนไข้จะเริ่มมีอาการต่างๆ เช่นมีไข้ ไอ แต่ถ้าอยู่ระยะแฝงคนไข้จะไม่มีอาการใดๆเลย เราก็จะไม่รู้ว่าเขาเป็นอะไร และจะไม่แพร่กระจายเชื้อด้วย ในคนกลุ่มนี้เมื่อวันใดวันหนึ่้ง ภูมิต้านทานร่างกายอ่อนแอขึ้นมาทำให้วัณโรคที่เป็นระยะแฝงมีปฏิกิริยาขึ้นมาได้

วัณโรคสามารถเป็นที่ไหนได้บ้าง

หลักๆเลยชอบเป็นที่ปอด วัณโรคเป็นเชื้อโรคที่ชอบบริเวณที่มีอ๊อกซิเจนบริเวณกลีบบนของปอด ของร่างกายทั้งสองข้าง รองลงมาจากตำแหน่งปอดก็จะเป็นบริเวณเยื่อหุ้มปอด คนไข้จะมีอาการมีน้ำบริเวณ เยื่อหุ้มปอด ที่พบรองลงมาก็คือบริเวณต่อมน้ำเหลือง คนไข้จะมาด้วยอาการมีไข้ มีก้อนตามคอ ตามรักแร้
เป็นต้น ส่วนอวัยวะอื่นๆ ก็พบได้แต่ว่าจะน้อยลงไป อย่างเช่นลำไส้ใหญ่ในไต หรือแม้ในเยื่อหุ้มสมอง เยื่อหุ้มสมองก็จะอันตรายถึงขั้นเสียชีวิตได้

คนไหนที่เสี่ยงเป็นวัณโรคปอด

คนที่ภูมิต้านทานร่างกายไม่ค่อยแข็งแรง คนที่มีสุขภาพแข็งแรงมักจจะจัดการเชื้อได้ หรือแม้จะรับเชื้อเข้าไป ก็จะเป็นระยะที่ไม่มีปฏิกิริยา แต่ถ้าเกิดภูมิร่างกายเกิดไม่ดีขึ้นมา อย่างเช่นคนไข้ HIV คนไข้ที่เป็นเบาหวาน หรือคนไข้กลุ่มโรคไต อย่างนี้เป็นต้น หรือคนที่ที่จำเป็นต้องทานสเตียรอยด์ กลุ่มคนกลุ่มนี้ภูมิต้านทานจะไม่ดี โอกาสที่ร่างกายจะจัดการกับเชื้อได้ก็ไม่ดี เชื้อก็แพร่กระจายได้ ก็มีโอกาสเกิดโรคได้

วัณโรคปอดมีอาการอย่างไร

คนไข้จะมีอาการมีไข้ ไอเรื้อรัง ประมาณ 2 สัปดาห์ขึ้นไป ถ้ามีอาการ มีไข้ ไอ นานมากกว่า 2 สัปดาห์ ไม่ว่าจะไอแห้ง หรือมีเสมหะ จำเป็นจะต้อง เอ็กซเรย์ปอดเบื้องต้นว่ามีเชื้อวัณโรคหรือไม่ และอาการอย่างอื่นที่พบได้อย่างเช่น เบื่ออาหาร น้ำหนักลด เหงื่อออกตอนกลางคืน หรือมีไข้ มักจะเป็นช่วงเย็นๆ อย่างนี้เป็นต้น เป็นอาการกลุ่มที่พบบ่อยๆ ในกลุ่มวัณโรคปอด

การรักษาโรควัณโรคปอด

วัณโรคปอดเป็นโรคติดเชื้อที่รักษาให้หายขาดได้ การรักษาหลักๆเลยคือการทานยาต้านวัณโรค แต่ความสำคัญของการรักษาโรคนี้คือการทานยาวัณโรคนานประมาณ 6 เดือน ยาวัณโรคประกอบไปด้วยยาหลายชนิด ผู้ป่วยจะต้องทานยาหลายเม็ด และโรคนี้สามารถหายขาดได้ถ้าทานยาครบ แต่ในขณะเดียวกันถ้าเกิดทานยาไม่ครบ หรือทานแล้วหยุด มีการหยุดยาขาดยาบ่อยๆ สิ่งที่น่ากลัวมากๆของวัณโรค คือจะเกิดวัณโรคดื้อยาขึ้่นมา เมื่อไรก็ตามที่วัณโรคดื้อยา

โดยเฉพาะอย่างยิ่งดื้อยาหลายๆ ขนาน สิ่งนี้จะทำให้แนวทางการรักษาวัณโรคยากกว่าเดิมจากเดิมที่ทานยาอย่างเดียวแค่ 6 เดือน คนไข้อาจจะต้องฉีดยานาน 6 เดือนและกินยาต่อถึง 2 ปี เพราะฉะนั้นแนวทางการรักษาจะยากกว่าเดิม แล้วร่างกายคนไข้ จะเจอกับยาที่มีผลข้างเคียงมากขึ้น

เพราะฉะนั้นเน้นย้ำที่สำคัญที่สุดคือ เรารักษาให้หายขาดได้ไหม หายขาดได้แต่เน้นว่าต้องทานยาต่อเนื่องให้ครบ 6 เดือน แล้วก็ไม่ทานๆ หยุดๆ

ขอบคุณข้อมูลจาก พญ.นิษฐา เอื้ออารีมิตร แพทย์อายุรกรรมเฉพาะทางโรงพยาบาลเอกชัย